زمینه و هدف: سلامت معنوی یکی از ابعاد مهم سلامت است که در سال­‌های اخیر مورد توجه مجامع علمی جهانی قرار گرفته است و علاوه‌­بر ضرورت کشف مفهوم آن در آموزه‌­های وحیانی، مؤلفه­‌های اثرگذار بر آن نیز نیازمند واکاوی می‌­باشد. با عنایت به رابطه وثیق و اثرگذار معنویت و اعتقادات انسان بر سایر ابعاد سلامت (جسمی، روانی و اجتماعی)، کمیت و کیفیت باورهای انسان در رابطه او با خداوند متعال، بر ارتقای سلامت معنوی او مؤثر می‌­باشد. هدف این پژوهش بررسی باور به فقر ذاتی بر کیفیتِ معنویت و تبعات آن بر سلامت معنوی انسان است.
روش‌ها: این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌­ای و علمی موجود و با رهیافت قرآنی و روایی، فرآیند تأثیر باور به فقر ذاتی در افزایش عیارِ معنویت و نقش آن در ارتقای سلامت معنوی را بررسی می‌­نماید.
یافته‌ها: یکی از آفات معنویت، آلوده شدن انسان به گناه و معصیت است. در تحلیل ریشه‌­ای ارتکابِ گناه، گناه رفتاری اختیاری قلمداد می­‌شود که انسان در اثر غفلت از هویت خویش در نسبت با خداوند بدان دست می‌­یازد. زیرا رفتار انسان تابعی از باورها، گرایش­‌ها و احساسات درونی او در نسبت با مخاطبِ رفتار است و نه صرفاً بینش و آگاهی او نسبت به مزایا و یا مضارّ آن عمل. از دیدگاه آموزه­‌های قرآنی و روایی هویت انسان بر مبنای فقر ذاتی و احتیاج مداوم او به خداوند قوام یافته است و در صورتی که انسان علم به این فقر ذاتی را به باور و احساس قلبی در خود تبدیل نماید، نتیجه آن ترک گناه در رفتار و به تبع ارتقا و بهبود معنویات و اعتقادات در اوست که خود نقش مستقیمی در ارتقای سلامت معنوی وی دارد.
نتیجه‌گیری: باور به فقر ذاتی پیامدهای مثبتی را در ارتقای سلامت معنوی (اعم از تأمین سلامت، دفع بیماری­‌ها، حفظ بقا و سلامت انسان) در پی خواهد داشت که پیامدهای مذکور در سه ساحت بینشی، گرایشی و کُنشی قابل دسته‌­بندی هستند. در بُعد بینشی باور به مالکیت مطلق خداوند و باور به امانت بودن داده‌­های الهی، در بُعد گرایشی ایجاد حس آرامش و ایجاد حس عزت و در بُعد کنشی و رفتاری دست­یابی به مقام ترک گناه و مقام شاکر بودن در هنگامه سختی و آسایش، سلامتی و بیماری به‌­عنوان پیامدهایی هستند که هر یک به نوبه خود اثر مستقیمی در ارتقای سلامت معنوی دارند.